Samen voorkomen dat hulpvragers terugvallen

Met Ilona van Beusekom, schuldhulpverlener bij Sociale Dienst Drechtsteden én schuldhulpverlener van het jaar 2019 blikt voorzitter Marco Florijn terug op 2019. “Preventie en nazorg hebben een grote plaats in ons werk.”

Ik spreek jou terwijl we middenin de coronacrisis zitten. Hoe gaat het met je?

“Het is een bijzondere tijd, op een bepaalde manier koester ik hem ook. We hebben een zoon die nu thuis vmbo doet. We brengen als gezin veel tijd met elkaar door. Dat is ook wel weer heel leuk.”

Ik wil het straks nog met je hebben over corona en ons werk. Maar eerst kijk ik even met je terug. We sloten in 2019 onder andere een convenant-nieuwe stijl af met KPN. Dat bedrijf gaat sindsdien standaard akkoord met voorstellen van onze leden. We vragen ook andere schuldeisers zo’n convenant met ons af te sluiten. Wat betekent dat voor jouw werk?

“Dat is heel belangrijk voor ons, we kunnen zo makkelijker tot een schuldregeling komen. Onze cliënten hebben er ook profijt van. Het leidt tot minder stress omdat invorderingsmaatregelen stoppen, en er ontstaat meer tijd om tot een regeling te komen. Het versnelt de totstandkoming, waardoor de problemen minder opstapelen. Alleen maar voordelen dus!”

Volgen jouw collega’s wat de NVVK in dit opzicht doet, denk je?

“Het delen van dit soort informatie binnen je werkomgeving is heel belangrijk. Veel van mijn collega’s hebben bijvoorbeeld het webinar bekeken dat de NVVK onlangs organiseerde. Ik zeg er dan bij: ‘neem dit tot je, wees je ervan bewust wat hier gebeurt, want dit is voor ons echt een positieve ontwikkeling’. Voor zover ik het overzie gebeurt het delen van kennis op deze manier volop. Bijzonder vind ik het om te zien hoe schuldeisers met ons meedenken. Zo nemen we samen onze maatschappelijke verantwoordelijkheid.”

In 2019 hebben we ook meegedacht in het ontwikkelen van de Schuldhulproute, die in het najaar werd gepresenteerd door koningin Maxima

“Heel erg goed vind ik dat. Schuldregelen is niet alleen het afsluiten van een saneringskrediet of schuldbemiddeling. Het is veel meer: preventie en nazorg hebben een belangrijke plaats in ons werk. Om te voorkomen dat mensen in problematische schulden komen, en om na een traject te voorkomen dat mensen terugvallen. De Schuldhulproute voorziet erin dat je vroegtijdig met je schulden aan de slag gaat, op een laagdrempelige manier. Zo vermijd je langdurige stress die ontstaat als de problemen groter worden. Ik juich het toe dat de NVVK dat soort initiatieven ondersteunt.”

Wat was in jouw eigen werk in 2019 een belangrijke ontwikkeling?

“Voor mij waren dat de inzichten vanuit de wetenschap en de praktijk over de gevolgen van langdurige stress voor hulpvragers. Stress-sensitieve dienstverlening werkt om mensen weer te motiveren, zelfstandig te laten worden en grip op hun leven te laten krijgen. Vorig jaar heeft onze afdeling Schuldbemiddeling daarom samen met de sociale wijkteams een intensieve training ‘stress-sensitieve dienstverlening’ gedaan. Maatschappelijke kennis en schuldhulpdeskundigheid troffen elkaar, en nu gaan we samen met deze achtergrondkennis naar onze cliënten toe. Die gezamenlijke aanpak werpt vruchten af. We ontwikkelen dat verder, om zo meer mensen blijvend uit de schulden te krijgen en grip op hun leven te laten krijgen.”

Wat is kenmerkend voor stress-sensitieve dienstverlening?

“Naast de cliënt gaan staan, kijken welke kleine stapjes die kan maken om het doel te bereiken. Het laat meer autonomie bij de cliënt. Niet: ’jij moet door dit proces heen om daar te komen’. Dan struikel je vaak halverwege.”

Je werd ook schuldhulpverlener van het jaar, in een verkiezing die georganiseerd werd door Schouders Eronder en de NVVK. Wat heeft je dat gebracht?

“Schouders Eronder wil bijdragen aan de professionalisering van schuldhulpverleners, in een werkelijkheid die continu verandert. Ze combineren wetenschappelijke kennis met de praktijk. De verkiezing heeft mijn netwerk flink uitgebreid. Ik ontmoette mijn mede-kandidaten voor de verkiezing, die allemaal op hun eigen manier bijdragen aan de ontwikkeling van schuldhulpverlening. Ik kwam ook in gesprek met beleidsmakers. Op het ministerie van Sociale Zaken ontmoette ik secretaris-generaal Loes Mulder en staatssecretaris Tamara van Ark. Zeer betrokken mensen, die open staan voor ervaringen uit de praktijk. Petje af daarvoor. Met schuldeisers mocht ik meekijken hoe zij beleid ontwikkelen rond schulden. De verkiezing heeft me veel gebracht.”

In 2019 zetten we sterk in op ruimere toepassing van het saneringskrediet. Ook schuldeisers vinden het aantrekkelijk. Toch kiezen veel schuldhulpverleners nog voor schuldbemiddeling.

“Bij ons is het: een saneringskrediet, tenzij er reden is om te kiezen voor een andere vorm. Wij gaan dus voor het saneringskrediet. De administratie van de hercontroles vervalt, dat maakt tijd vrij voor coaching van de cliënt zodat die niet terugvalt. We zijn nog wel zoekend hoe we dat goed vorm kunnen geven. Een budgetcursus geven lukt wel, maar hoe houd je de mensen goed in beeld? Het zou fijn zijn als de NVVK daarin zou willen meedenken.”

Goed punt, want dit horen we ook van schuldeisers: ‘zorg ervoor dat mensen niet terugvallen’.

“Ja, en met die jaarlijkse hercontroles bij schuldbemiddeling kon je sneller ingrijpen als er weer problemen dreigden te ontstaan.”

We gaan het oppakken, bedankt dat je het aangeeft. Heb je voor je collega’s in het land ook nog adviezen om hun werk te verbeteren?

“Deel je best-practices. Door het bredere netwerk dat ik dit jaar kreeg, leer ik veel van de successen van anderen. Gebruik de leernetwerken van Schouders Eronder. Blijf op de hoogte, door mee te doen aan bijeenkomsten van de NVVK. En bovenal: blijf oog houden voor je klant.”

Daarover gesproken: we zitten nu in de coronatijd. Hoe kijk jij naar de periode die er nu aan komt, met economische neergang? Hoe bereid jij je erop voor?

“Deze tijd brengt veel onzekerheid met zich mee. Ik kan me nog niet goed voorstellen hoe groot de impact op ons werk zal zijn. Maar het kan niet anders of er komen meer mensen met financiële problemen. Daarom stuur ik nu al mensen die zich met een vraag melden, informatie van het Nibud. Zij maakten een Geldkrant over ‘omgaan met minder inkomen door corona’. Veel meer mensen melden zich nu voor een bijstandsuitkering. Ik geef ze dan meteen informatie waar ze terechtkunnen bij schulden.”

Er worden nu veel vorderingen uitgesteld…

“Precies, het zou mooi zijn als daar ook kwijtschelding bij zou komen. Een ander zorgpunt voor ons is dat we de persoonlijke gesprekken missen. Het is moeilijker om goed contact te leggen en mensen te activeren om iets aan hun schulden te doen. De overheid is tot nu toe coulant geweest, maar als wij de mensen niet kunnen activeren staan we over een paar maanden met 6-0 achter. Kan de NVVK daar aandacht voor vragen?”

Mensen krijgen nu inderdaad geld zonder dat er een goed gesprek gevoerd wordt over hun financiële situatie. Dat houdt ons ook bezig. Daarnaast valt het ons nu extra op dat we achterlopen in digitalisering. Onze leden moeten naar kantoor om daar op papier zaken af te handelen, omdat schuldeisers dat zo willen. We zijn al bezig met de ontwikkeling van het Schuldenknooppunt, die ontwikkeling neemt nu een vlucht. We gaan in gesprek met het Rijk om te kijken welke uitstelregelingen veranderd kunnen worden in kwijtscheldingsregelingen. De ervaringen die onze leden nu opdoen bundelen we, om ze te gebruiken in onze contacten met de landelijke overheid. In onze lobby brengen we ons werk continu onder de aandacht. Daar zijn we branchevereniging voor, zodat leden dat niet zelf hoeven te doen.

“Dat is heel mooi! Goed dat de NVVK ervaringen uit de crisis verzamelt. Wat mij persoonlijk betreft: ik mis het meest dat ik normaal gesproken fiets naar mijn werk. Ik kom best veel heftige situaties tegen. Het fietstochtje naar huis vond ik altijd heerlijk, om alle gebeurtenissen even te verwerken.”

Ik snap het, het lijkt me ook belangrijk. Maar hoe doe je dat nu dan?

“Ik ga af en toe een stukje hardlopen. Dat mag gelukkig nog, en zo ontspan ik weer.”

Bedankt voor dit gesprek, en ook voor je rol als ambassadeur van onze vereniging vanwege je verkiezing tot Schuldhulpverlener van jaar. We hebben je bijdrage erg gewaardeerd!

“Dankjewel, en graag gedaan!”