Jaarverslag 2019

Convenanten

“Een mooi moment in 2019 was de ondertekening van het NVVK-convenant met KPN”, vertelt senior beleidsadviseur Linda van Vliet. “In de voorgaande convenanten met schuldeisers gingen schuldeisers altijd ‘in principe’ akkoord. In het KPN-convenant is voor het eerst afgesproken dat KPN altijd akkoord gaat met voorstellen van NVVK-leden. Ook worden alle schulden voor onbepaalde tijd bevroren als een financiële hulpverlener contact opneemt met de KPN. Dus ook budgetbeheerders en bewindvoerders van NVVK-leden kunnen hier gebruik van maken.”

Kortere doorlooptijd
Het KPN-convenant is een belangrijke stap om doorlooptijden te verkorten, een van de doelstellingen waar de NVVK zich met haar leden voor inzet.
“Meer schuldeisers volgden in 2019 het voorbeeld om standaard akkoord te gaan”, aldus Linda van Vliet. “Op lokaal niveau, in Amsterdam en Den Haag, is volop ervaring opgedaan met ‘standaard akkoord gaan’ in de projecten voor Collectief Schuldregelen. De ervaringen zijn heel positief. Daardoor hebben we in 2019 met Vodafone en Bringway kunnen afspreken dat zij landelijk standaard akkoord gaan.”

Slimme afspraken
“In 2020 zullen we ons volop inzetten om tot nieuwe afspraken met schuldeisers te komen. Door de coronacrisis neemt de kans op schulden bij een grote groep Nederlanders toe. Slimme afspraken met schuldeisers maken het mogelijk om snel te helpen.”

Nederlandse Schuldhulproute

Hoe zorgen we ervoor dat mensen met schulden de juiste hulp krijgen: die vraag lag ten grondslag aan de ontwikkeling van de Nederlandse Schuldhulproute (NSR). De NSR bestaat uit een samenwerking tussen Geldfit.nl, SchuldenlabNL, fiKks, Moedige Dialoog en de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB). Inmiddels zijn ook gemeenten, zorgverzekeraars, energiemaatschappijen, telecombedrijven, deurwaarders en incassobedrijven aangesloten.

Al vrij snel na de geboorte van het idee voor de Schuldhulproute dacht de NVVK mee over de ontwikkeling ervan. “We werken graag mee aan dit soort publiek-private initiatieven”, zegt senior beleidsadviseur Joeri Eijzenbach. “We dachten mee over de inrichting van de route en de betrokken initiatieven: hoe zijn ze opgezet, is de route compleet? Ons belang was te borgen dat iemand die via de Schuldhulproute in beeld komt, ook daadwerkelijk bij de professional uitkomt als dat nodig is. Vanuit de NSR en SchuldenlabNL was er behoefte aan goedkeuring vanuit de NVVK, zodat ook gemeenten bereid zouden zijn om aan te haken.”

“We hebben ook nog actief meegedacht over de route zelf, in hippe werksessies met een hoog ict-gehalte. Daarin kregen we een mooi inkijkje in de kennis die er bij banken nu al is over mensen met betalingsproblemen. Samen met SchuldenlabNL benadrukten we het grote belang van het schuldenzorgvrij maken van klanten.”

Eijzenbach: “We zijn dus direct in de praktijk van de NSR gestapt om meters te maken. Zo kwamen we samen met nieuwe partners tot een beter en breder aanbod van schuldhulpverlening.”

Innoveren met SchuldenlabNL

De NVVK is partner van SchuldenlabNL, het nationale initiatief om de schuldhulpverlening te verbeteren door bewezen innovaties landelijk beschikbaar te stellen.

Samen met SchuldenlabNL zetten we in 2019 de eerste stappen voor de landelijke invoering van de methode van ‘Collectief Schuldregelen’. Schuldhulpverleners verzamelen alle schulden van een schuldeiser, zetten ze op een lijst en vragen de schuldeiser om in één keer akkoord te gaan met een saneringsvoorstel.
Dit proces wordt verder versneld omdat we in 2019 landelijke convenanten afsloten met schuldeisers, zodat ze standaard akkoord geven op voorstellen van schuldhulpverleners die aangesloten zijn bij de NVVK.
In 2020 ontwikkelen we dit verder en verfijnen we de afspraken op regionaal en gemeentelijk niveau. Deze set afspraken wordt ook gebruikt in het digitale berichtenverkeer tussen hulpverleners en schuldeisers via het Schuldenknooppunt. Efficiënt digitaal berichtenverkeer en het werken met schuldenlijsten in plaats van individuele aanvragen zorgt samen met de inzet van saneringskredieten voor een grote stap voorwaarts in de aanpak van schuldenproblematiek.

Lancering Landelijk Garantiefonds Saneringskrediet

In september filosofeerde het kabinet over de oprichting van een investeringsfonds voor het Nederlandse bedrijfsleven. In een tijd dat geld lenen geld oplevert vanwege de negatieve rente is dat een creatieve gedachte. De NVVK stelde voor om niet alleen het bedrijfsleven op die manier te helpen, maar ook het schuldenprobleem ermee aan te pakken. We pleitten voor een fonds waarmee in heel Nederland saneringskredieten verstrekt kunnen worden.

Op ons voorstel volgden veel positieve reacties. Niet alleen vanuit de overheid, maar ook vanuit de hoek van private schuldeisers. Daar is meer draagvlak voor de inzet van saneringskredieten dan weleens gedacht wordt.

Wij weten uit eerder NVVK-onderzoek dat gemeenten twee belemmeringen ervaren in het gebruik van saneringskredieten:

• onbekendheid met het product en de manier van werken;
• angst voor onbeheersbare risico’s.

Tegelijkertijd weten wij dat gemeenten die er wel mee werken heel enthousiast zijn over de resultaten:

• één schuldeiser met één regeling voor terugbetaling;
• hierdoor schuldenrust bij de hulpvrager;
• en vermindering van kosten debiteurenbeheer bij de schuldeisers.

Anders dan veel gemeenten denken, kent het verstrekken van saneringskredieten beperkte risico’s. In de praktijk blijft het percentage niet-betalers ruim onder de 5%. Het netwerk Sociale Banken Nederland van de NVVK stimuleert met kennis en inzicht de inzet van saneringskredieten.

Op verzoek van deelnemende gemeenten biedt het netwerk nu al een garantieregeling via een fonds. Wij willen dit fonds opschalen naar een landelijk dekkend fonds, waarin ook schuldeisers (publiek en privaat) participeren.

In de tweede helft van 2019 hebben we de ontwikkeling van dit fonds gekoppeld aan twee andere ontwikkelingen: het Schuldenknooppunt en de methode van Collectief Schuldregelen zoals die wordt ontwikkeld door SchuldenlabNL. Zo ontstaat een arrangement dat uitgaat van de inzet van saneringskrediet in plaats van schuldbemiddeling. Het heeft veel voordelen:

• Het versnelt ons werk;
• Het vergroot ons bereik;
• Schuldenproblematiek komt eerder in beeld;
• We besteden minder tijd aan bureaucratische handelingen;
• We hebben meer tijd voor ondersteuning van hulpvragers.

Het Landelijk Garantiefonds Saneringskredieten is randvoorwaarde voor een succesvol gebruik van dit NVVK-arrangement.

Verkiezing SHV van het jaar

Samen met Schouders Eronder organiseerden we in 2019 de verkiezing ‘Schuldhulpverlener van het Jaar’. Uit tientallen kandidaten selecteerde een jury drie genomineerden waarop collega’s uit de branche konden stemmen. Ilona van Beusekom van de Sociale Dienst Drechtsteden verwierf uiteindelijk de onderscheiding.

“In het begin dacht ik: dit hoeft van mij niet hoor. Al die poespas”, zegt schuldhulpverlener Marry van Koot van COD Westerbeek over haar deelname aan de verkiezing voor de Schuldhulpverlener van het jaar. “Laat mij maar gewoon op de achtergrond. Maar hoe meer het vorderde, hoe leuker ik het begon te vinden.”

“Ik heb veel mensen gesproken en veel contacten gelegd”, zegt mede-finalist Roy Spiertz, schuldhulpverlener bij Kredietbank Limburg. “Ik kijk positief op de verkiezing terug”.

De verkiezing werd georganiseerd door het samenwerkingsverband Schouders Eronder, met een grote rol voor de NVVK. De vijf partijen in het samenwerkingsverband laten met de onderscheiding zien dat het beroep van schuldhulpverlener waardering verdient. De drie finalisten hadden in het kader van de verkiezing onder andere een ontmoeting met staatssecretaris Tamara van Ark van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). Daarnaast gaven ze interviews aan regionale en landelijke media en leverden ze bijdragen aan bijeenkomsten over hun vak.

Winnares werd Ilona van Beusekom, werkzaam bij Sociale Dienst Drechtsteden. Elders in dit jaarverslag blikt ze terug op haar verkiezing.

Schuldenknooppunt

“Medio 2017 startte de NVVK met subsidie van het ministerie van Sociale Zaken met een onderzoek om na te gaan hoe digitale communicatie met schuldeisers in het schuldregelingstraject het beste vormgegeven kan worden”, vertelt projectleider Marianne Oostrik van het Schuldenknooppunt.
“In het afgelopen jaar heeft dat geresulteerd in een proefopstelling die samen met schuldhulpverleners, schuldeisers en softwareleveranciers is ontwikkeld. Inmiddels is dit project afgerond en is een nieuw project gestart voor de doorontwikkeling naar een Schuldenknooppunt dat landelijk kan worden uitgerold.”

Het Schuldenknooppunt, aanvankelijk bekend als NVVK-(wereld)stekker, werd het afgelopen jaar steeds bekender en kan rekenen op een stevig en groeiend draagvlak bij schuldeisers en andere stakeholders.

• De VNG is ingestapt om het Schuldenknooppunt van proefopstelling naar landelijke implementatie te brengen.
• Staatssecretaris van Ark van SZW heeft de verwachting uitgesproken dat alle overheidsschuldeisers zullen aansluiten op het Schuldenknooppunt.
• Koepelorganisatie Energie-Nederland heeft de intentie uitgesproken dat haar leden gaan aansluiten.
• In de uitvoering is nauwe samenwerking gezocht met het initiatief Collectief Schuldregelen van SchuldenlabNL, dat uitstekend gefaciliteerd kan worden door het Schuldenknooppunt.
• Schuldenwijzer heeft aangegeven op termijn aan te zullen sluiten op het Schuldenknooppunt.

Marianne Oostrik: “Op dit moment wordt met een beperkt aantal schuldhulpverleners, schuldeisers en softwareleveranciers gewerkt aan de livegang medio 2020 van het Schuldenknooppunt voor deze startgroep. Zij gaan proefdraaien tot aan de landelijke livegang begin 2021. In de tussentijd wordt gewerkt aan de governance, het afsprakenstelsel en het financieringsmodel dat hoort bij een landelijk opererend platform.”

In de startfase beperkt het Schuldenknooppunt zich tot de uitwisseling van standaardberichten om een minnelijke schuldregeling tot stand te brengen. Het streven is om dé standaard te worden voor berichtenverkeer in het schuldendomein, waarmee ook schuldhulpverleningsprocessen als vroegsignalering ondersteund kunnen worden. Zie ook nvvk.nl/schuldenknooppunt.

Een gloednieuwe missie

In 2019 is een werk- en denkproces in de vereniging afgerond met het vaststellen van een nieuwe missie en visie. De missie is kort en krachtig:
Een fundamentele bijdrage leveren aan de bestaanszekerheid van mensen met financiële vragen en problemen. Het is een missie die eigenlijk ook van toepassing is op ten minste een deel van onze ketenpartners.

Dat maakt hem juist zo geschikt als missie voor de NVVK, vinden wij. Omdat wij in onze missie willen benadrukken niet uniek en onderscheidend te zijn, maar juist gericht op samenwerking. ‘It takes a society to solve a debt’: niemand lost de schuldenproblematiek in zijn eentje op, dat kan alleen samen.

De bijbehorende visie is veel verder uitgewerkt. Daarin laten we zien op welke manier wij werken aan de beoogde resultaten. De complete visie is te vinden in ons Meerjarenplan. Dit is de kern ervan:
Wij werken samen met onze leden voor mensen met vragen en zorgen over geldzaken. Daarbij zijn wij ons bewust van onze maatschappelijke verantwoordelijkheid. Samen met schuldeisers en ketenpartners dragen wij eraan bij dat mensen met schulden maatschappelijk mee kunnen blijven doen en toekomstperspectief kunnen ontwikkelen.

NVVK-leden

• nemen acute schuldenstress weg;
• werken met hulpvragers en schuldeisers aan een schuldenvrij bestaan;
• dragen bij aan een duurzaam financieel gezonde situatie van de klant;
• begeleiden hun klanten - als dat haalbaar is - zo snel mogelijk naar financiële zelfstandigheid;
• werken vanuit een maatschappelijke missie;
• zoeken de samenwerking met relevante organisaties en bedrijven;
• werken voortdurend aan verbetering van hun resultaat.

Onze ambitie is dat in de komende jaren iedereen die financiële vragen, zorgen of problemen heeft, gebruik maakt van onze ondersteuning. We willen schulden voorkomen, beheersen en oplossen en vanuit professionele dienstverlening werken aan een schuldenzorgvrij Nederland.

Bredere vertegenwoordiging leden in bestuur

In 2019 heeft de Algemene Ledenvergadering besloten om een groter en breder samengesteld bestuur te vormen. Deze keus sluit aan op onze wens om de achterban beter te vertegenwoordigen. De uitbreiding betreft twee leden die gespecialiseerd zijn in maatschappelijk beschermingsbewind en een lid dat gespecialiseerd is in het verlenen van schuldhulp aan ondernemers. Het nieuwe bestuur kent momenteel een goede geografische spreiding. Er zitten leden in vanuit de private sector, er zijn bestuursleden die vooral particulieren & ondernemers vertegenwoordigen, gemeenten en kredietbanken zijn vertegenwoordigd en ook bewindvoerders maken deel uit van het bestuur. Het bestuur heeft een onafhankelijke voorzitter.

Het nieuwe bestuur heeft grote ambities op het gebied van financiële zorgverlening en bestaanszekerheid. Hiermee is de basis gelegd voor onze doelen voor 2020 en verder.

Nieuwe mensen op het bureau

En daarmee komen we bij de bemensing van het Verenigingsbureau. In juni 2019 vond de NVVK een nieuwe directeur in de persoon van Geert van Dijk. Voor de functie van communicatie-adviseur benoemden we Auke Schouwstra. In oktober volgde de benoeming van jurist Marieke van der Veen als senior beleidsadviseur, onder andere met de portefeuille bewind en budgetbeheer. In totaal werkten er in 2019 gemiddeld 7,3 FTE voor de vereniging.

Basisnorm Schuldhulpverlening

In heel Nederland een vergelijkbaar aanbod aan schuldhulp, zodat iedere inwoner de hulp kan krijgen die hij of zij nodig heeft. Dat beoogt de Basisnorm Schuldhulpverlening.
“Als NVVK zien we veel goede bedoelingen en prachtige initiatieven rond schuldhulp. Maar vaak blijven ze beperkt tot lokaal niveau”, is de waarneming van NVVK-beleidsadviseur Joeri Eijzenbach. “Sommige van die initiatieven zijn goed opschaalbaar naar een landelijk niveau. Samenwerking met SchuldenlabNL is dan de aangewezen weg.”

Wat is ‘toegang’?

Lokaal wordt er geworsteld met de uitvoering van een kaderwet als de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening, weet Eijzenbach. De wet schrijft onder andere voor dat iedereen toegang moet hebben tot schuldhulp. “Het is belangrijk om daarbij te kijken vanuit de behoefte van de klant”, zegt hij. “Stel die behoefte voorop om zo te bepalen waar iemand aanspraak op kan maken. Vervolgens is dan wel de vraag: is ‘toegang’ een telefoonnummer beschikbaar hebben tussen 9 en 11 uur ’s morgens, of betekent ‘toegang’ dat er via zes verschillende media 24/7 bereikbaarheid is? De waarheid ligt in het midden.”

Samenwerking met VNG

De Tweede Kamer sprak op 14 februari uitgebreid over de ontwikkeling van zo’n Basisnorm tijdens een Algemeen Overleg. Staatssecretaris Van Ark merkte op dat de VNG hierin een logische partner is voor de NVVK. “Uiteraard pakten we die handschoen op en werkten we in 2019 eendrachtig aan de totstandkoming van de Basisnorm”, vertelt Eijzenbach. “In 2020 is hij door de VNG bestuurlijk vastgesteld. Daarmee is er een duidelijke schets voor de aanspraken die de klant heeft. Wij gaan nog een stap verder; in 2020 vertalen we de Basisnorm naar de NVVK-Belofte die al onze leden aan hun opdrachtgevers en hulpvragers doen.”

Kwaliteitskader

Het keurmerk van de branche kan een update gebruiken. Die conclusie trokken we in 2019 en we hebben een traject in gang gezet om de vernieuwing vorm te geven.
De NVVK groeit, onder andere door de aanmelding van nieuwe leden uit sectoren als bewindvoering en budgetbeheer. Een mooie ontwikkeling. Maar tegelijk wordt duidelijk dat ons huidige keurmerk, dat gebaseerd is op processen in de schuldhulpverlening, niet meer altijd voor iedereen past.

Wie de goede dingen doet, wie veilige dienstverlening biedt en daardoor bijvoorbeeld op digitaliseringsgebied voorloopt op het huidige NVVK-keurmerk, voldoet soms niet aan de regels die we in het verleden opstelden.

Daar spelen we op in door onze leden meer ruimte te bieden voor eigen innovaties binnen een Kwaliteitskader zoals we dat als vereniging willen gaan hanteren. Het Kwaliteitskader blijft vergezeld gaan van een driejaarlijkse audit en toetsing.

In 2019 zijn we begonnen met het formuleren van de uitgangspunten; in 2020 werken we verder aan deze ontwikkeling.

Professionalisering voor uitvoerders en managers

Met het samenwerkingsverband Schouders Eronder (SEO) en de beroepsverenigingen voor klantmanagers in de welzijnssector legden we in 2019 de fundamenten voor meer en betere samenwerking in het werken aan vakmanschap in de branche.
Zo begonnen we in 2019 met het opstellen van beroepscompetentieprofielen, die in de loop van 2020 worden opgeleverd. Daarna kan de branche erop reageren. Met de beroepsverenigingen werkten we aan verbreding van het aanbod aan studiedagen en (bij-) scholing aan schuldhulpverleners en klantmanagers.

De twee voornaamste beroepsverenigingen werken beiden aan beroepsregistratie. Als NVVK juichen we dat toe en waar mogelijk en nodig ondersteunen we dit proces.

Studiedagen

We hebben in 2019 zelf twee succesvolle studiedagen georganiseerd. De eerste had als thema ‘Kwaliteit van (schuld)dienstverlening. Wat kunnen wij doen om de klant beter te helpen?’ en behandelde de vraag hoe de kwaliteit van de dienstverlening voelbaar en aantoonbaar beter kan worden voor mensen met schulden. Ligt de sleutel bij vastgestelde werkprocessen of juist bij individuele kwaliteiten van de professional om daar flexibel mee om te gaan? Wat kan er beter aan de toegang tot de schuldhulpverlening? De tweede studiedag legde het accent op het beeld dat de buitenwereld (schuldeisers, hulpvragers, media) van ons heeft. Het succes van de schuldhulpverlening is tenslotte mede afhankelijk van de samenwerking met andere partijen en het vertrouwen dat we van onze omgeving krijgen.

Kennisplein

Met diverse kennispartners werkten we in 2019 ook aan de opbouw van een Kennisplein. Dat wordt een netwerk van vooral lectoraten en onderzoekers, kenniscentra en collega-brancheorganisaties. We bouwen er steentje voor steentje aan en werken van een plaatsje naar een plein. De tijd is rijp voor dit initiatief en op de basis die in 2019 is gelegd bouwen wij in 2020 verder met een breder inhoudelijk aanbod. Dat aanbod richt zich zowel op hulpverleners in de uitvoering als managers in de branche.

Bewindvoerders bij de NVVK

We verwelkomden in 2019 meerdere nieuwe leden. Een aantal lichten we er hier uit: in het afgelopen jaar meldden zich namelijk vier maatschappelijk werkende bewindvoerders als lid. Senturra Bewindvoering, Stichting CAV (opgericht in 1968 en actief in bewindvoering, schuldhulpverlening en budgetbeheer), Kompas Zuidlaren en Humanitas Financiële Hulpverlening sloten zich aan.

Financiële zorgverlening

Hun keus voor de NVVK versterkt de brugfunctie van de vereniging, dus we zijn blij met hun komst. ‘‘We gaan het binnen onze vereniging meer over financiële zorgverlening hebben dan alleen over bewindvoering, schuldhulpverlening of budgetbeheer als instrument’’, zegt NVVK-voorzitter Marco Florijn er over.

Deze ontwikkeling was mede aanleiding om een extra beleidsadviseur te benoemen. Deze adviseur heeft speciale aandacht voor de branche van de bewindvoerders en budgetbeheerders.