“Vanwege corona zijn onze jaarcijfers nauwelijks van voorspellende waarde”
Marco Florijn, voorzitter NVVK
Het aantal mensen dat zich bij NVVK-leden meldde vanwege schulden, steeg vorig jaar licht. In 2019 zochten 89.152 mensen hulp voor hun schulden, een toename van ruim 3 % ten opzichte van de 86.200 van het jaar ervoor.
“Vanwege de coronacrisis zijn onze jaarcijfers deze keer nauwelijks van voorspellende waarde”, aldus voorzitter Marco Florijn. Voor 2020 en daarna verwachten we namelijk een heel ander beeld, vanwege de gevolgen van de crisis voor de inkomens van mensen. Daarover biedt onze risicoparagraaf uitgebreide informatie.
Het gemiddelde schuldbedrag bij particulieren was in 2019 ruim 39.000 euro, bij ondernemers ligt dit op ruim 107.000 euro. Deze cijfers wijken niet veel af van het jaar ervoor. Dat geldt voor meer cijfers in dit jaarverslag. Een opvallende trend is wel zichtbaar bij het onderdeel ‘budgetcoaching’. Dat nam in 2019 sterk toe, van (afgerond) 15.500 naar 25.500 opgestarte coachingstrajecten.
De stijging komt grotendeels voor rekening van de gemeente Den Haag. Daar is de afgelopen tijd sterk ingezet op dit middel om mensen te helpen grip op hun geld te krijgen. Met succes, blijkt uit de stijging. Wat ons betreft een inspirerend voorbeeld voor schuldhulpverleners in de rest van het land.
Om schulden te saneren kunnen schuldhulpverleners kiezen voor een schuldbemiddeling of een saneringskrediet. Veel schuldhulpverleners kiezen voor schuldbemiddeling. De gedachte is dat stijging van inkomsten bij de hulpvrager tijdens de regeling op die manier nog ten goede komt aan schuldeisers. Ook creëert het jaarlijkse contact met de hulpvrager mogelijkheden om te werken aan gedragsverandering. Daarnaast werkt de dreiging van het opzeggen van de bemiddeling bij niet-aflossen disciplinerend, is de ervaring. Wie de afspraken niet nakomt, krijgt opnieuw met alle schuldeisers en hun vorderingen te maken.
Het alternatief voor schuldbemiddeling is het saneringskrediet. Met hulp van een Kredietbank worden alle vorderingen na een saneringsvoorstel in één keer afgekocht. Voor het bedrag dat overblijft komt de Kredietbank een aflosregeling overeen met de hulpvrager. Wanneer die meer inkomen krijgt, hoeft hij dat niet af te dragen aan zijn voormalige schuldeisers. De ‘schuldenrust’ die ontstaat bij 1 schuldeiser in plaats van gemiddeld 13, zorgt voor ruimte en rust om na te denken over andere zaken: de administratie op orde houden, manieren zoeken om het inkomen te verhogen door scholing of het zoeken van een baan.
Onderzoeken en individuele ervaringen van schuldeisers laten zien dat schuldbemiddelingstrajecten niet altijd meer opleveren dan de inzet van een saneringskrediet. Het creëren van betrokkenheid van de hulpvrager om tot gedragsverandering te komen, vraagt inderdaad aandacht. Toch slagen Kredietbanken er ook nu al in op dit gebied goede resultaten te halen. Aan het verlenen van het saneringskrediet kunnen voorwaarden verbonden worden die de hulpvrager prikkelen om mee te werken aan gedragsverandering.
De NVVK heeft in 2019 sterk ingezet op de keuze voor saneringskredieten in plaats van traditionele schuldbemiddeling. Het blijft maatwerk, maar zeker nu we een stroom hulpvragen verwachten, zijn slimme en snelle hulpvormen nodig. In 2019 is de ontwikkeling daarvoor al in gang gezet. Meer NVVK-leden kozen voor saneringskredieten als middel om schulden op te lossen, blijkt uit de jaarcijfers. Het aantal saneringskredieten steeg van 7.700 in 2018 naar 8.952 in 2019.
Veel leden ontwikkelden in 2019 initiatieven om aan vroegsignalering te doen. Dan gaat het over manieren om mensen met betalingsproblemen al vroeg in het vizier te krijgen, om ze vervolgens uit te nodigen in gesprek te gaan over mogelijke oplossingen. Van onze leden hield 71% zich hiermee bezig. “Dat is goed nieuws”, reageert Marco Florijn. ‘Want vanaf 1 januari 2021 worden de mogelijkheden hiervoor wettelijk sterk verruimd. Daardoor kunnen we eerder hulp aanbieden en is het schuldbedrag kleiner, waardoor regelingen sneller tot stand komen. Het zorgt ervoor dat we meer mensen kunnen helpen. Dat is ook hard nodig gezien de golf aan hulpvragen die we verwachten.”
Het aantal personen in bewind steeg sterk onder onze leden. Dat komt door de toetreding van nieuwe leden die op dit gebied actief zijn. We zijn blij met hun komst. Deze bewindvoerders kiezen voor een maatschappelijke vorm van bewindvoering die rekening houdt met meerdere belangen: van de betrokken cliënt, maar ook van bijvoorbeeld de gemeente als die de kosten voor het bewind betaalt.
Als hulpvragers niet geholpen kunnen worden via een ‘minnelijk traject’ bij hun gemeente, en ook een dwangakkoord biedt geen oplossing, dan rest de stap naar de rechter voor een wettelijke schuldsanering (Wsnp).
Voor sommige schuldenaren is dat iets waar ze tegenop zien. Het vooruitzicht om een buitenstaander (de Wsnp-bewindvoerder) drie jaar lang volledig inzicht te moeten geven in het persoonlijke reilen en zeilen is geen wenkend perspectief.
We zien ook dat er terughoudendheid is met aanvragen omdat de aanvraagprocedure hoge eisen stelt aan het dossier.
En schuldeisers zien steeds meer voordelen in een snelle afhandeling door deelname aan collectief schuldregelen en inzet van saneringskredieten.
De trend lijkt dat met een toenemend succes van minnelijke schuldhulp en begeleiding van hulpvragers de instroom in Wsnp-trajecten afneemt. Het heeft ook onze voorkeur om zo mogelijk altijd met de lichtste vorm van hulpverlening te beginnen. De Wsnp staat aan het eind van die keten.
De afgelopen maanden werkten we mee aan het onderzoek van de Nationale ombudsman naar de doorstroming uit de Msnp naar de Wsnp. We volgen de uitkomst daarvan met belangstelling.
De leden van de NVVK gaan bij hun werk uit van het perspectief van mensen met financiële zorgen of problemen. Hen willen we zo goed mogelijk helpen met de instrumenten waar we over beschikken: schuldhulp, sociale kredietverlening, maatschappelijke bewindvoering of budgetbeheer.