Jaarverslag 2019

En toen werd alles anders: de impact van COVID-19

Recent Nibud-onderzoek laat zien dat in 20% van de Nederlandse huishoudens ernstige financiële tekorten ontstaan als direct gevolg van de crisis


Het NVVK-arrangement, waarvan de geboorte elders in dit jaarverslag beschreven wordt, is hard nodig om het aantal huishoudens met problematische schulden omlaag te krijgen. De coronacrisis vraagt om een verdergaande versnelling.
De resultaten van onze sector over 2019, de trends en ontwikkelingen die we zien in de cijfers over het afgelopen jaar: het zijn juist nu onbetrouwbare voorspellers voor de toekomst. Want de coronacrisis grijpt ongekend hard in op de positie van ongeveer een vijfde van de Nederlandse beroepsbevolking.


Kwetsbaar

Een bevolkingsdeel dat toch al kwetsbaar was. Recent Nibud-onderzoek laat zien dat in 20% van de Nederlandse huishoudens ernstige financiële tekorten ontstaan als direct gevolg van de crisismaatregelen.


Kleine reserves

We zullen de effecten niet alleen zien in de door de gezondheidsmaatregelen getroffen specifieke sectoren zoals horeca, kunst en cultuur, evenementen en contactberoepen. We zien ook harde klappen vallen bij zelfstandigen en mensen met flexcontracten en nul-uren contracten, waaronder grote groepen jongeren. Deze groep Nederlanders heeft bijzonder kleine reserves om grote tegenslagen en verlies van inkomsten te compenseren.


Welke gevolgen van de coronacrisis voorzien we?

  1. Grote groepen mensen komen in de financiële problemen door terugval in inkomen.
  2. Een (groot) deel van deze mensen zal voor het eerst te maken krijgen met financiële problemen. Zij moeten terugschakelen in hun uitgavenpatroon, terwijl ze dat niet gewend zijn.
  3. Deze groep kent bovendien de weg naar financiële zorgverlening niet.
  4. Veel mensen maken nu gebruik van betaalpauzes die door schuldeisers worden geboden. Er vormt zich dus een stuwmeer van betalingsproblemen.
  5. Het zou kunnen dat deze nieuwe groep mensen met schulden zelfredzamer is dan de gemiddelde hulpvrager van voor de crisis. Dat weten we nu nog niet.
  6. Gemeenten zullen te maken krijgen met overbelasting van schuldhulpverleners als in korte tijd veel meer hulpvragers geholpen moeten worden.
  7. Het is daarom sterk de vraag of onze leden aan al hun prestatiebeloften kunnen voldoen
  8. Ook is het de vraag of we de normen kunnen halen die de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening aan ons werk stelt
  9. De introductie van grootschalige activiteiten op het gebied van vroegsignalering per 01/01/21 komt ook onder spanning te staan.
  10. We hebben daarnaast ook te maken met een groep mensen die al financiële problemen had. Zij hebben zich tijdens de periode van sociale onthouding niet gemeld omdat de daarvoor beschikbare loketten dicht waren, of alleen telefonisch en digitaal te benaderen. Veel van deze hulpvragers hebben hier moeite mee omdat ze niet digitaal vaardig zijn. Dat zien we terug in de daling van de instroom tijdens de crisis. Niet alle NVVK-leden zien dit effect, maar gemiddeld genomen is dit wel de trend. Ook voor hen geldt het stuwmeer-effect.

Bovengenoemde factoren zorgen ervoor dat er grote druk komt op de schuldhulpverlening, sociale kredietverlening en maatschappelijke bewindvoering. Om deze redenen ontstaat er behoefte aan:

  • Bewegwijzering van de route naar hulp voor de groep mensen die de weg niet weet. We maken hierbij gebruik van de indeling van de Schuldhulproute:
    1. maximaal bereik door inzet van zelfhulpmiddelen
    2. digitale ondersteuning
    3. inzet (ook voor ondernemers en zelfstandigen) van gecertificeerde vrijwilligers en buddy’s
    4. uiteraard professionele schuldhulp voor hen die dat nodig hebben.
  • In het verlengde daarvan: identificeren van de mensen met (beginnende) financiële problemen en deze mensen aansporen om in actie te komen. Wachten maakt de problemen immers alleen maar groter.
  • Een efficiënte, effectieve en collectieve regeling voor mensen die niet meer in staat zijn om aan hun betaalverplichtingen te voldoen.


Winstwaarschuwing

Tot zover onze ‘risicoparagraaf’ bij dit jaarverslag. Een winstwaarschuwing, zou een bedrijf het noemen. Resultaten behaald in het verleden bieden gezien de ontwikkelingen allerminst garanties voor de toekomst.

Natuurlijk zitten we niet bij de pakken neer. We hebben duidelijke ideeën hoe we met deze uitdaging om moeten gaan, en we gaan alles op alles zetten om de komende tijd grote stappen te zetten in bereik, schaal en effectiviteit van de dienstverlening. Dat kunnen we alleen door met de juiste partijen samen te werken aan de oplossing.


Perspectief bieden

Voor veel mensen die door de coronacrisis in financiële problemen komen geldt dat dit geheel buiten hun schuld om gebeurt. Het is zaak hen snel weer perspectief te bieden om weer gewoon mee te kunnen draaien in de samenleving. Denk hierbij aan:

  • Collectieve betalingsregelingen – voor mensen die straks wel weer kunnen betalen, maar nu even niet.
  • Overbruggingskrediet in de vorm van een flexkrediet voor hen die niet in aanmerking komen voor een reguliere lening maar wel naar verwachting (op termijn) weer over voldoende middelen beschikken.
  • Collectieve saneringsregelingen – voor mensen die echt niet meer kunnen betalen.
  • Een tijdelijke calamiteitenregeling in de vorm van een ‘Kom uit de knel’-fonds voor mensen die tussen wal en schip vallen.
  • Efficiënte en effectieve werkwijzen om de golf hulpvragen aan te kunnen.
  • Extra menskracht om de golf aan te kunnen, met op maat gerichte triage, hulp en advies.

Daarnaast is het van groot belang fundamenteel na te denken over bestaanszekerheid in de toekomst. Als deze crisis in economisch opzicht iets heeft laten zien dan is het de te grote kwetsbaarheid van een groot deel van de beroepsbevolking. Vanuit het perspectief van preventie, vroegsignalering, schuldhulp en nazorg zullen we hierover in gesprek gaan met het huidige en het volgende kabinet.


Een grote opgave

Dat 2020 een jaar wordt om nooit te vergeten was al duidelijk. Dat het een jaar wordt waarin veel inventiviteit, inzet en slagvaardigheid gevraagd wordt van financiële hulpverleners is ook onmiskenbaar. Als NVVK staan wij onze leden hierbij met raad en daad terzijde, met oog voor de belangen van hulpvragers en schuldeisers.