De leden van de NVVK streven naar het bevorderen van de financiële participatie en zelfredzaamheid van mensen, die financiële problemen of schulden hebben. Om dat te bewerkstelligen wordt geprobeerd schulden op te lossen, te beheersen of te voorkomen.

Opnieuw groei schuld

Uit de jaarcijfers van de NVVK over 2014 blijkt allereerst dat er opnieuw een groei plaats heeft gevonden van de totale schuld. Vorig jaar meldden zich 92.000 met financiële problemen of schulden bij de schuldhulpverlening (2013: 89.000). De gemiddelde schuld steeg van 37.700 euro in 2013 naar 38.500 euro in 2014.

Lage inkomensgroepen hardst geraakt

Deze groei staat op het eerste gezicht haaks op de berichtgeving dat er sprake is van voorzichtig economisch herstel. Wij stellen echter vast dat de huidige sociaal-economische randvoorwaarden het ontstaan van schulden bij bepaalde groepen in de samenleving in de hand werken. De toegenomen werkloosheid, de versobering van inkomensondersteunende maatregelen, de stijging van lasten op het gebied van wonen en zorg, zijn ontwikkelingen die de portefeuille raken van mensen met een laag inkomen. Onze jaarcijfers bevestigen dit beeld: 87% van de klanten in de schuldhulpverlening heeft een inkomen rondom het minimumloon of een inkomen tot maximaal modaal. In 2011 was dit nog 74%. Het is van belang om te beseffen dat schulden niet zullen ‘verdwijnen’ op het moment dat het economisch beter gaat. Dit is mede het geval omdat veel mensen hun budget niet meer rond krijgen en maandelijks tekort komen. Schulden zijn dan snel gemaakt.

Schulden vaak niet oplosbaar

We stellen vast dat schulden steeds moeilijker op te lossen zijn. Het aantal huishoudens met minimaal één niet-saneerbare schuld is in drie jaar tijd meer dan verdubbeld. In 2011 hadden 6.500 huishoudens niet-saneerbare schulden, in 2014 is dit toegenomen tot bijna 14.000. Het gaat hier om vorderingen die niet in een regeling van de schuld kunnen worden ingebracht en waarvoor de schuldeiser geen kwijting verleend. Een dergelijke schuld maakt het vinden van een oplossing voor de hele schuldenlast door de schuldhulpverlening zeer moeilijk. Dit is wel het uitgangspunt van de NVVK-leden: een oplossing bieden voor álle schulden. De NVVK-leden streven ernaar mensen duurzaam uit de schulden te helpen.

Het niet kunnen oplossen van schulden heeft te maken met de juridische status van schulden en de positie van de schuldeiser daarbinnen. Het zijn vooral de vorderingen van (Rijks)overheden die een probleem kunnen opleveren. De overheid is inmiddels de grootste en meest bevoorrechte schuldeiser in de schuldenpakketten van onze klanten. Vaak zien wij dat te snel en vaak onterecht wordt gesteld dat er sprake is van fraude als een vergissing wordt gemaakt bij het aanvragen van uitkeringen of toeslagen. De houding van de overheid bij fraude- en boeteschulden is vaak weinig flexibel en laat weinig ruimte voor maatwerk. Mensen zitten dan wel met een schuld en met een schuldeiser die fors optreedt. Ondanks deze belemmeringen lukte het de schuldhulpverlening in 2014 om 70% van de opgestarte regelingen van de schuld succesvol af te ronden. In 2013 lag dit percentage op 68%.

Brede dienstverlening

De NVVK-leden bieden verschillende soorten dienstverlening aan klanten. De dienstverlening is afhankelijk van de mogelijkheden en behoeften van een klant. Naast het oplossen van schulden zetten de NVVK-leden onder andere in op producten die beogen om klanten financieel te stabiliseren. Daarnaast worden sociale kredieten verleend of het budget van klanten beheerd.
 
In 2014 is er opnieuw sprake van een toename van het aantal huishoudens die financieel zijn gestabiliseerd. Bij 30% van de klanten was het in 2014 noodzakelijk om eerst de inkomsten en uitgaven in evenwicht te brengen. De trend ten aanzien van stabilisatie is al enkele jaren stijgende.

Kredietbanken die lid zijn van de NVVK verstrekken sociale leningen. Sociaal krediet is altijd een verantwoord krediet dat past bij de mogelijkheden van een klant en wordt nooit boven zijn draagkracht verleend. Het gaat dan om leningen die bepaalde groepen in de samenleving toegang bieden tot financiële diensten, vooral wanneer commerciële kredietverleners die niet willen verstrekken. Kredietverlening draagt bij aan de financiële participatie van burgers en kan ook een preventieve werking hebben. In 2014 is een bedrag van 27 miljoen euro aan leningen verstrekt, een kleine toename ten opzichte van 2013 (26 miljoen euro).

Bij budgetbeheer voert de schuldhulpverlenende organisatie het beheer over het inkomen van een klant en worden enkele rekeningen, zoals de vast lasten, betaald. Voor veel mensen die moeite hebben om overzicht te houden over hun inkomsten en uitgaven, kan budgetbeheer voor de nodige rust zorgen. Budgetbeheer wordt uitgevoerd via een speciaal daarvoor geopende rekening. In 2014 beheerden de NVVK-leden 48.700 rekeningen voor budgetbeheer. In het jaar daarvoor was dit aantal 51.600.    

Mede doordat schulden minder vaak kunnen worden opgelost, zetten de NVVK-leden in op andere vormen van dienstverlening. Daarbij worden mensen voorzien in de dienst- en hulpverlening die zij nodig hebben. Oplossen, beheersen en voorkomen van schulden zijn aan elkaar gelijkwaardige producten geworden.

Het Rijk is aan zet

De schulden van huishoudens blijven dus ook in 2014 groeien. Steeds vaker zijn de schulden niet meer op te lossen, in de eerste plaats door de inkomensmaatregelen van de Rijksoverheid en ten tweede staan juridische belemmeringen een oplossing van de schuld in de weg. Ook hier vervult de Rijksoverheid een belangrijke rol. Politiek en beleidsmakers zijn nu aan zet om weeffouten in het stelsel te herstellen.